Dzwonili szczególnie przedsiębiorcy, ale także wiele osób z różnych innych obszarów aktywności zawodowej, którzy z niedowierzaniem i przerażeniem skonstatowali wielkość zadłużenia kraju w którym mieszkają, czyli Polski w stosunku do PKB. Pytano także o szerszy kontekst, związany z wyliczaniem PKB, z jego definicją i miejscem Polski na tle Europy i świata - dlatego w tej informacji postanowiliśmy przekazać podstawowe informacje dotyczące tego zagadnienia.
Zacznijmy od definicji PKB.
Najkrócej rzecz ujmują produkt krajowy brutto to wartość dóbr i usług nowo wytworzonych na terenie kraju w ciągu roku. Jego wzrost wskazuje na rozwój gospodarczy. PKB stanowi podstawowy wskaźnik porównawczy między krajami, umożliwiający porównanie ich poziomu życia oraz potencjału ekonomicznego. Wzrost PKB może wynikać z różnych czynników, takich jak zwiększenie wydajności pracy, inwestycje lub rozwój nowych technologii. Produkt krajowy brutto nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, produkt krajowy brutto realny natomiast według realnej wartości pieniądza, a więc „oczyszczonej” z wpływu inflacji. Przeliczenie polega na podzieleniu produktu krajowego brutto nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach statystycznych produkt krajowy brutto realny najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego. Do porównań międzynarodowych produkt krajowy brutto przelicza się według bieżącego kursu wymiany, zazwyczaj na dolary amerykańskie, albo według parytetu siły nabywczej – lepiej oddającego realną wartość dochodu obywateli w danym kraju.
Poniżej przedstawiamy ranking największych gospodarek świata – w odwrotnej kolejności od 10-tego do 1-szego miejsca. Ranking ten obejmował notowania 192 państw na całym świecie. Wszystkie dane w rankingu pochodzą z IMF (Międzynarodowy Fundusz Walutowy) i zgodnie z tymi danymi światowy produkt krajowy brutto (PKB) w 2022 r. przekroczył 100 tys. bln USD i wynosił w grudniu 2022 roku 100.218.398 USD. Wkład dwóch największych gospodarek (czyli USA i Chin) to około 35%. Zaznaczyć także trzeba, iż w pierwszej dziesiątce rankingu są kraje o wysokim PKB ale jednocześnie o wysokim poziomie ubóstwa, co oznacza, że wysokie PKB nie oznacza wysokiego poziomu życia.
Największe gospodarki świata – ranking 2022
10. Brazylia
PKB: 2,06 bln USD
PKB na osobę: 9,57 tys. USD
9. Rosja
PKB: 2,14 bln USD
PKB na osobę: 14,7 tys. USD
8. Kanada
PKB: 2,33 bln USD
PKB na osobę: 59,18 tys. USD
7. Francja
PKB: 2,81 bln USD
PKB na osobę: 42,65 tys. USD
6. Wielka Brytania
PKB: 3,48 bln USD
PKB na osobę: 51,29 tys. USD
5. Indie
PKB: 3,82 bln USD
PKB na osobę: 2,69 tys. USD
4. Niemcy
PKB: 4,12 bln USD
PKB na osobę: 49,43 tys. USD
3. Japonia
PKB: 4,37 bln USD
PKB na osobę: 35,03 tys. USD
2. Chiny
PKB: 19,24 bln USD
PKB na osobę: 13,63 tys. USD
1. Stany Zjednoczone
PKB: 26,19 bln USD
PKB na osobę: 78,42 tys. USD
Polska w tym rankingu zajęła 23. miejsce spośród 192 krajów, odnotowując pod koniec grudnia 2022r. wyniki: PKB 0,688 301 bln USD oraz PKB na osobę 15, 874 tys. USD – co jest wskaźnikiem zamożności lub ubóstwa. Z przedstawionego rankingu wynika, że gdyby zrobić ranking PKB ale w odniesieniu nie do dóbr i usług ale w przeliczeniu na jednego obywatela, to kolejność byłaby zupełnie inna. Na tym tle produkt krajowy brutto Polski na jednego mieszkańca dawałby naszemu krajowi, zamiast miejsca dwudziestego trzeciego, miejsce w pierwszej dziesiątce rankingu. Mamy bowiem PKB na osobę wyższe od Chin (13,63 tys. USD) od Indii (2,69 tys. USD) od Rosji (14,7 tys. USD ) i od Brazylii (9,57 tys. USD).
Nie szeregujemy jednak miejsca Polski ze względu na PKB na osobę wśród 10 krajów największych gospodarek świata, bo byłby to wskaźnik mylący, jeśli chodzi o poziom zamożności naszych obywateli. Wiele krajów bowiem, których wskaźnik PKB od wartości towarów i usług ma zdecydowanie wyższe wskaźniki PKB na osobę, a co za tym idzie ich poziom zamożności jest wyższy niż Polski. Dotyczy to takich krajów jak: Australia, Korea Południowa, Hiszpania, Arabia Saudyjska, Holandia, Szwajcaria, Szwecja, Belgia, Norwegia, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Austria czy Luksemburg.
Polski PKB od towarów i usług (0.688 301 bln USD) w stosunku do PKB całego świata (wynoszącego 100.218.389 bln USD) stanowi 0,68 %. Dla porównania udział procentowy innych państw, w stosunku do światowego PKB.
USA – 25,41 %
Chiny 18,06 %
Unia Europejska – 16,61 %
Niemcy – 4,05 %
Rosja – 2,21 %
Hiszpania 1,39 %
Ten procent pokazuje miejsce Polski w szeregu i podkreśla, iż Polska bez członkostwa w UE i NATO niewiele by w świecie znaczyła. Aktualnie Polska znajduje się w recesji technicznej, czyli ma od co najmniej dwóch kwartałów ujemny wzrost PKB. Spadek PKB w Polsce w pierwszym kwartale 2023 r. wyniósł - 0,3 % a w drugim - 3,7 %. Nie rokuje to dobrze dla rozwoju Polski w okresie najbliższych kilku miesięcy, a nawet kolejnych 3-4 lat.
IMF w swojej najnowszej prognozie przedstawia szacunki dot. wzrostu PKB dla Polski w roku 2023 na poziomie 0,3 % ale wielu ekonomistów zakłada, że może to być nawet wartość ujemna. Recesji w Europie i na świecie prawdopodobnie nie będzie, OECD przewiduje niewielkie wzrosty PKB w 2023 r. i w 2024 r. Większość krajów UE i czołowych gospodarek świata zaliczy większy wzrost gospodarczy. Najszybciej rozwijać mają się Filipiny (6,2%) oraz Indie (6,1%). Wzrost PKB Chin ma wynieść aż 5,2%. Bardzo dynamiczny wzrost prognozowany jest także w Indonezji (5,0%), Kazachstanie (4,8%), Malezji (4,5%) oraz Egipcie (3,7%). USA odnotuje z kolei 1,8 % wzrost, Niemcy 1,5 %a Włochy 1%.