Spółdzielnie energetyczne w Polsce

Klaster Energii Zielony Pierścień Tarnowa (KE ZPT) jest odpowiedzią na potrzeby lokalnej transformacji energetycznej. Powstał w roku 2017 z inicjatywy Stowarzyszenia Zielony Pierścień Tarnowa i obejmuje swym obszarem Powiat Tarnowski. Członkami Klastra jest szesnaście gmin, Powiat Tarnowski, lokalni przedsiębiorcy oraz jednostki naukowe, w tym: Akademia Górniczo-Hutnicza i Akademia Tarnowska, a także jako partner wspierający Tauron Dystrybucja S.A. od roku 2018 Klaster Energii Zielony Pierścień Tarnowa może pochwalić się certyfikatem Ministerstwa Energii. Obecnie jesteśmy w trakcie realizacji przedsięwzięcia pod nazwą „Rozwój Klastra Energii Zielony Pierścień Tarnowa” nr KPO.03.12-IP.05-0082/23 finansowanego w ramach inwestycji B2.2.2/G1.1.2 Krajowego Planu odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO): instalacje OZE realizowane przez społeczności energetyczne, Część A (wsparcie przedinwestycyjne). Celem tego projektu jest przygotowanie koncepcji rozwoju KE ZPT, pozwoli na określenie zapotrzebowania na energię oraz źródeł wytwórczych na obszarze działania Klastra. Kolejnym etapem będzie przygotowanie narzędzi do stworzenia społeczności energetycznych, które pozwolą na obniżenie kosztów. W obliczu rosnących kosztów energii i potrzeby transformacji energetycznej, spółdzielnie energetyczne, obok Klastrów energii, zyskują na znaczeniu jako skuteczny sposób na lokalną produkcję i konsumpcję energii odnawialnej. W Polsce, dzięki nowelizacjom przepisów i rosnącemu wsparciu instytucjonalnemu, model ten staje się coraz bardziej dostępny dla społeczności miejskich i wiejskich.

Czym są spółdzielnie energetyczne?

Spółdzielnia energetyczna to dobrowolne zrzeszenie osób fizycznych, przedsiębiorstw oraz jednostek samorządu terytorialnego, które wspólnie inwestują w odnawialne źródła energii (OZE), także jak panele fotowoltaiczne, turbiny wiatrowe czy biogazownie. Celem jest lokalna produkcja, dystrybucja i konsumpcja energii, co przekłada się na niższe rachunki za prąd, większą niezależność energetyczną oraz korzyści środowiskowe. Do niedawna możliwości tworzenia spółdzielni energetycznych była ograniczona do gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Jedna planowana nowelizacja ustawy o odnawianych źródłach energii (OZE), której wejście w życie przewidziano na połowę 2025 roku, ma rozszerzyć tę możliwość również na gminy miejskie. Oznacza to, że wspólnoty mieszkaniowe i mieszkańcy miast będą mogli korzystać z tego modelu, inwestując w lokalne źródła energii i dzieląc się nią w ramach spółdzielni. Dodatkowo, nowelizacja przewiduje uproszczenie procedur rejestracyjnych i sprawozdawczych dla spółdzielni energetycznych oraz zwolnienie jednostek samorządu terytorialnego z obowiązku stosowania prawa zamówień publicznych przy zakupie energii od spółdzielni, których są członkami.

Korzyści z uczestnictwa w spółdzielni energetycznej:

Oszczędności finansowe: produkcja energii na własne potrzeby pozwala obniżyć rachunki za prąd członków spółdzielni.

 Niezależność energetyczna: lokalna produkcja energii zwiększa odporność na wahania cen na rynku energii.

Korzyści środowiskowe: wykorzystanie OZE przyczynia się do redukcji emisji CO₂ i ochrony środowiska.

Wzmocnienie społeczności lokalnej: wspólne inwestycje i zarządzanie energią sprzyjają integracji społecznej i rozwojowi lokalnej gospodarki.

Według danych z kwietnia 2025 roku, w Polsce zarejestrowano 82 spółdzielnie energetyczne, z czego 12 powstało w kwietniu 2025, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu tym modelem.

Wyzwania i przyszłość spółdzielni energetycznych.

Mimo licznych korzyści, spółdzielnie energetyczne napotykają również na wyzwania, takie jak konieczność spełnienia wymogów dotyczących poziomu autokonsumpcji energii. Spółdzielnie zarejestrowane do końca 2025 roku muszą osiągać minimalny poziom autokonsumpcji na poziomie 40%, natomiast te, które powstaną w 2026 roku będą musiały spełniać bardziej rygorystyczny wymóg 70% autokonsumpcji. Spółdzielnie energetyczne to nie tylko sposób na tańszą energię, ale również na budowanie silniejszych, bardziej zintegrowanych społeczności lokalnych, które wspólnie dążą do osiągnięcia celów klimatycznych i energetycznych.

Źródło: Materiał Informacyjny Zielony Klaster Tarnowa, 9 czerwca 2025.