Pierwsza odsłona programu „Energia dla wsi” – dotacje na inwestycje OZE

Jego szczegóły omówili 18 stycznia 2023 r. wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi Henryk Kowalczyk, minister klimatu i środowiska Anna Moskwa oraz wiceprezes NFOŚiGW Artur Michalski podczas konferencji prasowej.

– Program jest szansą na znaczącą transformację energetyczną na obszarach wiejskich. Zależy nam aby przebiegała ona w sposób zrównoważony – bez ograniczania rozwoju produkcji rolnej i produkcji żywności. Zależy nam aby inwestycje OZE na obszarach wiejskich miały wymiar lokalny, wykorzystywały lokalnie dostępne zasoby oraz odpowiadały lokalnym potrzebom.

Dzięki realizacji programu zwiększy się dostępność inwestycji OZE dla rolników oraz wszystkich zainteresowanych współpracą w ramach spółdzielni energetycznych. Taka forma sprzyjać będzie odnoszeniu korzyści przez polską wieś, takich samych jakie są udziałem m.in. przedsiębiorstw energetycznych, które realizują inwestycji OZE. Oznacza to dodatkowe dochody dla rolników i jednocześnie obniżenie kosztów pozyskania energii przez mieszkańców obszarów wiejskich – podkreślił wicepremier Henryk Kowalczyk.

Jak podkreśliła szefowa resortu klimatu i środowiska Anna Moskwa, ostatnie miesiące pokazały, jak istotną kwestią dla Polski i Polaków jest niezależność energetyczna.

– Mamy do czynienia z bezprecedensową sytuacją związaną z agresją Rosji na Ukrainę. Ma ona dla każdego z nas, niezależnie od miejsca zamieszkania czy wykonywanej pracy, również znaczące skutki gospodarcze. Dlatego, pragnąc wesprzeć mieszkańców wsi, Ministerstwo Klimatu i Środowiska wspólnie z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowało program „Energia dla wsi” – powiedziała.

1. Cel programu

Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii na terenie gmin wiejskich i wiejsko-miejskich.

Program jest zgodny z legislacją Unii Europejskiej, w tym z art. 10d dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz zmieniającej dyrektywę Rady 96/61/WE oraz z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2020/1001 z dnia 9 lipca 2020 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do funkcjonowania Funduszu Modernizacyjnego wspierającego inwestycje w modernizację systemów energetycznych oraz poprawę efektywności energetycznej niektórych państw członkowskich.

Program przyczyni się do osiągnięcia celów ramowych dotyczących klimatu i energetyki określonych na poziomie krajowym oraz celów długoterminowych określonych
w Porozumieniu Paryskim.

2. Wskaźnik osiągnięcia celu

• Zmniejszenie emisji CO2 – planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu wynosi co najmniej 260 000 Mg/rok, w tym: dla bezzwrotnych i zwrotnych form dofinansowania – co najmniej 260 000 Mg/rok
• Ilość wytworzonej energii ze źródeł odnawialnych – planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu wynosi co najmniej 450 000 MWh/rok, w tym: dla bezzwrotnych i zwrotnych form dofinansowania – co najmniej 450 000 MWh/rok
• Dodatkowa zdolność wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych – co najmniej 90 MW, w tym dla bezzwrotnych i zwrotnych form dofinansowania - co najmniej 90 MW

3. Budżet

Budżet na realizację celu programu wynosi do 1 000 000 tys. zł w tym:

• dla zwrotnych form dofinansowania – do 515 000 tys. zł
• dla bezzwrotnych form dofinansowania – do 485 000 tys. zł

4. Okres wdrażania

Program realizowany będzie w latach 2022 - 2030, przy czym:

• zobowiązania (rozumiane jako podpisywanie umów) podejmowane będą do 31.12.2028 r.;
• środki wydatkowane będą do 31.12.2030 r.

5. Terminy i sposób składania wniosków

Nabór wniosków odbywa się trybie ciągłym, do wyczerpania dedykowanej puli środków. Terminy, sposób składania i rozpatrywania wniosków określone zostaną odpowiednio
w ogłoszeniu o naborze lub w regulaminie naboru, które zamieszczane będą na stronie internetowej NFOŚIGW.

6. Koszty kwalifikowane

• okres kwalifikowalności kosztów od 01.01.2022 r. do 30.09.2030 r., w którym to poniesione koszty mogą być uznane za kwalifikowane;
• koszty kwalifikowane - zgodnie z „Wytycznymi w zakresie kosztów kwalifikowanych", z zastrzeżeniem, że:

1. koszty związane z przygotowaniem inwestycji kwalifikuje się do wysokości nieprzekraczającej 10% sumy kosztów kwalifikowanych inwestycji,
2. koszty związane z zarządzaniem inwestycją kwalifikuje się do wysokości nieprzekraczającej 10% kosztów kwalifikowanych inwestycji,
3. koszty nabycia nieruchomości kwalifikuje się do wysokości nieprzekraczającej 10% kosztów kwalifikowanych inwestycji,
4. koszty związane z wartościami niematerialnymi i prawnymi kwalifikuje się do wysokości nieprzekraczającej 20% kosztów kwalifikowanych inwestycji;

• podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem kwalifikowanym tylko wówczas, gdy jest on faktycznie i ostatecznie ponoszony przez Beneficjenta, a Beneficjent nie ma prawnej możliwości odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego w jakiejkolwiek części, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. Podatek VAT, który można odliczyć, nie może być uznany za kwalifikowany, nawet jeżeli nie został faktycznie odzyskany przez Beneficjenta. Oznacza to, że w przypadkach, gdy Beneficjent może odliczyć podatek VAT, ale rezygnuje z tej możliwości, podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym.

7. Formy i warunki udzielania dofinansowania

7.1. Formy dofinansowania: pożyczka.

7.2. Intensywność dofinansowania

• W przypadku inwestycji realizowanych przez spółdzielnię energetyczną lub jej członka, lub przez powstająca spółdzielnię energetyczną, o których mowa w pkt. 7.5.1. i 7.5.2., dofinansowanie zgodnie z poniższą tabelą,

*maksymalny poziom dotacji, może zostać zwiększony o:

• 20 punktów procentowych – w przypadku mikroprzedsiębiorcy i małego przedsiębiorcy;
• 10 punktów procentowych – w przypadku średniego przedsiębiorcy

• W przypadku inwestycji realizowanych przez rolnika, o którym mowa w pkt. 7.5.3., dofinansowanie zgodnie z poniższą tabelą

* maksymalny poziom dotacji, może zostać zwiększony o:

• 20 punktów procentowych – w przypadku mikroprzedsiębiorcy i małego przedsiębiorcy;
• 10 punktów procentowych – w przypadku średniego przedsiębiorcy
• dla inwestycji realizowanych w formule „project finance" obowiązuje wymóg udziału środków własnych Wnioskodawcy (z zastrzeżeniem, że środki własne nie obejmują: kredytów bankowych, emisji obligacji, pożyczek właścicielskich, pożyczek udzielonych przez inne podmioty itp.) w wysokości co najmniej 15% kosztów kwalifikowanych inwestycji, wniesionego w postaci udziału kapitału zakładowego pokrytego wkładem pieniężnym.

7.3. Intensywność dofinansowania

• dofinansowanie w formie pożyczki

1. kwota pożyczki do 25 mln zł, z zastosowaniem postanowień dotyczących intensywności dofinansowania, o których mowa powyżej w ust. 7.2. oraz z zastrzeżeniem pkt 3;
2. oprocentowanie pożyczki:
3. na warunkach preferencyjnych: WIBOR 3M + 50 pb, nie mniej niż 1,5 % w skali roku,
4. na warunkach rynkowych (pożyczka nie stanowi pomocy publicznej): oprocentowanie na poziomie stopy referencyjnej ustalanej zgodnie z komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych
   i dyskontowych (Dz. Urz. UE C 14, 19.01.2008, str. 6), z zastrzeżeniem zapisów
   ppkt iii.-iv.,

iii. dla wnioskodawcy będącego spółką nowoutworzoną lub specjalnego przeznaczenia, dla której nie można określić ratingu na podstawie danych finansowych dotyczących jej dotychczasowej działalności, może być zastosowane oprocentowanie wynikające
z ratingu, o którym mowa w Komunikacie, o jedną kategorię niższego od kategorii ratingu właściwego dla podmiotu dominującego3, o ile podmiot dominujący wobec wnioskodawcy udziela pełnej, bezwarunkowej i płatnej na pierwsze żądanie gwarancji spłaty pożyczki,

1. w sytuacji gdy wnioskodawca jest spółką nowoutworzoną lub specjalnego przeznaczenia, utworzoną przez kilka podmiotów, wówczas rating dla wnioskodawcy może być ustalony na poziomie o jedną kategorię niżej od zaokrąglonej w dół średniej ważonej punktów ratingu uzyskanych przez poszczególnych wspólników, o ile wspólnicy łącznie udzielają pełnej, bezwarunkowej i płatnej na pierwsze żądanie gwarancji spłaty pożyczki.
2. odsetki z tytułu oprocentowania spłacane są na bieżąco w okresach kwartalnych. Pierwsza spłata na koniec kwartału kalendarzowego, następującego po kwartale, w którym wypłacono pierwszą transzę środków,
3. okres finansowania — pożyczka może być udzielona na okres nie dłuższy niż 15 lat liczony od daty planowanej wypłaty pierwszej transzy pożyczki do daty planowanej spłaty ostatniej raty kapitałowej,
4. okres karencji — przy udzielaniu pożyczki może być stosowana karencja w spłacie rat kapitałowych, liczona od daty wypłaty ostatniej transzy pożyczki do daty spłaty pierwszej raty kapitałowej, lecz nie dłuższa niż 12 miesięcy od daty zakończenia realizacji inwestycji;
5. dofinansowanie w formie dotacji do 20 mln zł, z zastosowaniem postanowień dotyczących intensywności dofinansowania, o których mowa powyżej w ust. 7.2. oraz z zastrzeżeniem pkt 3;
6. w przypadku, gdy dofinansowanie stanowi pomoc publiczną, stosowane będą zasady udzielania pomocy na inwestycje służące wytwarzaniu energii z odnawialnych źródeł energii określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania horyzontalnej pomocy publicznej na cele z zakresu ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2022 r. poz. 804);
7. inwestycja nie może być rozpoczęta przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Przez rozpoczęcie inwestycji należy rozumieć podjęcie robót budowlanych lub złożenie pierwszego prawnie wiążącego zobowiązania do zamówienia urządzeń, lub jakiegokolwiek zobowiązania, które czynić będzie realizację inwestycji nieodwracalną;
8. warunkiem uzyskania dofinansowania jest realizacja w ramach inwestycji zakresu działań, o którym mowa w pkt 7.5.1) lub 7.5.2) lub 7.5.3). Zakres wskazany w pkt 7.5.4) jest fakultatywny;
9. dofinansowanie nie będzie udzielane na koszty inwestycji, które zostały sfinansowane z publicznych środków krajowych lub zagranicznych, oraz innych środków budżetu Unii Europejskiej;
10. okres trwałości wynosi 5 lat od dnia zakończenia realizacji inwestycji;
11. beneficjent wskazany w pkt 7.4.2) zobowiązany będzie do zwrotu wypłaconego dofinansowania w przypadku nieumieszczenia w terminie 6 miesięcy od daty przekazania instalacji do użytkowania, danych spółdzielni energetycznej w wykazie, o którym mowa w art. 38f ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2022 r. poz. 1378, z późn. zm.);
12. pożyczka na warunkach preferencyjnych podlega umorzeniu zgodnie z Zasadami udzielania dofinansowania ze środków NFOŚiGW.

7.4. Beneficjenci

1. spółdzielnia energetyczna lub jej członek, w rozumieniu ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2022 poz. 1378, z późn. zm.).
2. powstająca spółdzielnia energetyczna – spółdzielnia w rozumieniu ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2021 r. poz. 648, z późn. zm.) lub spółdzielnia rolników w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników (Dz. U. poz. 2073), której przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków, która zamierza ubiegać się o umieszczenie jej danych jako spółdzielni energetycznej w wykazie, o którym mowa w art. 38f ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2022 poz1378, z późn. zm.).
3. osoba fizyczna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej oraz osoba prawna, która w ramach działalności rolniczej7, prowadzonej przez okres co najmniej 12 miesięcy prowadzi:

1) gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, położone w ramach zabudowy zagrodowej w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych lub

2) dział specjalny produkcji rolnej.

W przypadku osoby fizycznej, gdy instalacja OZE będzie służyła prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii z odnawialnych źródeł energii, beneficjentem programu może być rolnik z zarejestrowaną daną działalnością.

7.5. Rodzaje inwestycji

1. w przypadku inwestycji realizowanych przez rolnika, wskazanego w ust.7.4.3, budowa jednej z poniżej wskazanych instalacji odnawialnego źródła energii o mocy elektrycznej powyżej 50 kW nie większej niż 1 MW:
   
   a) instalacji fotowoltaicznych (z wyłączeniem inwestycji na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas I-IV – w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U.2021 poz.1990, z późn. zm.))
   b) instalacji wiatrowych (z wyłączeniem inwestycji na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas I-IV – w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U.2021 poz.1990, z późn. zm.)),
   
   
2. w przypadku inwestycji realizowanych przez rolnika, wskazanego w ust.7.4.3, budowa jednej z poniżej wskazanych instalacji odnawialnego źródła energii o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej niż 1 MW:
   
   a) elektrowni wodnych,
   b)instalacji wytwarzania energii z biogazu rolniczego w warunkach wysokosprawnej kogeneracji o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej niż 1 MW i cieplnej powyżej 30 kW i nie większej 3 MW
   
   
3. w przypadku inwestycji realizowanych przez spółdzielnię energetyczną lub jej członka lub powstającą spółdzielnię energetyczną, budowa jednej z poniżej wskazanych instalacji odnawialnego źródła energii o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej 10 MW:
   
   a) instalacji fotowoltaicznych (z wyłączeniem inwestycji na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas I-IV – w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne)
   b) instalacji wiatrowych (z wyłączeniem inwestycji na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas I-IV – w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne),
   c) elektrowni wodnych,
   d) instalacji wytwarzania energii z biogazu lub biogazu rolniczego w warunkach wysokosprawnej kogeneracji o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej niż 10 MW i cieplnej powyżej 30 kW i nie większej 30 MW.
   
   
4.  magazyn energii pod warunkiem zintegrowania ze źródłem realizowanym w ramach inwestycji wskazanej w 7.5.1) lub 7.5.2) lub 7.5.3).