Kogeneracja – czym jest i jak otrzymać dopłaty?

Na szczycie Unii Europejskiej, który odbył się w grudniu 2020, potwierdzono, że celem klimatycznym państw członkowskich do 2030 roku jest redukcja emisji CO2 do poziomu 55% (w porównaniu z 1990 r.). Jest to spore wyzwanie dla polskiej gospodarki i wszystkich przedsiębiorstw, które obecnie korzystają z węgla. W związku z tym konieczne jest stopniowe przeprowadzanie zmian. Wiele firm już teraz decyduje się na wdrożenie procesu kogeneracji.

Czym jest kogeneracja i jak przebiega proces?

Kogeneracja to skojarzona produkcja energii. W jednym procesie technologicznym – spalania np. gazu lub biogazu – łączy wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła. Układ kogeneracyjny, zwany także blokiem kogeneracyjnym, to z języka angielskiego Combined Heat Power. Dzięki kogeneracji wykorzystujemy pierwotną energię znacznie efektywniej niż w przypadku produkcji w źródłach konwencjonalnych. Innymi słowy: do wytworzenia tych samych ilości prądu i ciepła zużywa się mniej paliwa niż podczas produkcji rozdzielonej. Do tego celu jest wykorzystywany jest kogenerator, który wraz z innymi urządzeniami stanowi zespół kogeneracyjny. Decydując się na wprowadzenie kogeneracji jako źródła ciepła i prądu mamy do wyboru różne rozwiązania technologiczne, które można dopasować do możliwości firmy.

Do najczęściej stosowanych układów kogeneracyjnych należą:

1. W energetyce zawodowej:

- turbina parowa (przeciwprężna lub upustowo-kondensacyjna) zasilana parą wytwarzaną w kotle opalanym węglem i/lub biomasą;
- układ gazowo-parowy (turbina gazowa w układzie kombinowanym z odzyskaniem ciepła);
- turbina gazowa z kotłem odzyskowym.
W tych technologiach nośnikiem ciepła produkowanym w kogeneracji głównie jest para wodna.

2. W energetyce niezawodowej - silnik spalinowy (tłokowy lub Stirlinga). Uogólniając są to branże wykorzystujące prąd i ciepło w swoich procesach, ale zajmujące się produkcją czegoś innego np. przemysł, ogrodnictwo. Do tej grupy zakwalifikujemy też niektóre jednostki produkujące ciepło np. dla miasta. Flagowym przykładem kogeneracji mechaniczno-elektrycznej jest silnik samochodowy z prądnicą lub alternatorem. Różnica jest jednak taka, że w samochodzie ciepło jest w większości schładzane przez chłodnicę, a w silnikach spalinowych kogeneracyjnych wykorzystywane do produkcji ciepłej wody, którą można użytkować w procesie technologicznym np. zasilanie kotła parowego lub wodnego.

Jednak kogeneracja jest dostępna nie tylko dla tych przedsiębiorstw, które zajmują się produkcją na masową skalę i zużywają duże ilości energii. Możliwa jest również mikrokogeneracja, czyli rodzaj kogeneracji, do którego wykorzystuje się urządzenia o małej lub średniej mocy. W każdym przypadku konieczna jest oczywiście ocena opłacalności takiej instalacji. Im więcej energii zużywa dane przedsiębiorstwo, tym większa szansa na oszczędności płynące z kogeneracji.

Dlaczego warto i jakie branże stosują kogenerację?

Zastosowanie tego rozwiązania to wiele plusów dla przedsiębiorcy. Przede wszystkim to oszczędność pieniędzy, a nawet dodatkowe przychody.

Niskie straty energii pierwotnej
Straty energii pierwotnej niezbędnej do wytworzenia tej samej ilości energii elektrycznej i cieplnej w przypadku kogeneracji wynoszą około 40% mniej niż w przypadku konwencjonalnych metod. Innymi słowy: produkcja energii elektrycznej i cieplnej w procesie kogeneracji jest tańsza, aniżeli zakup energii elektrycznej z sieci oraz produkcja ciepła we własnej kotłowni. Zasada działania układów kogeneracyjnych przypomina działanie elektrociepłowni, które nie tylko wytwarzają elektryczność, ale wykorzystują także ciepło odpadowe.

Dodatkowe korzyści finansowe
Poza tym, w przypadku kiedy wyprodukujemy zbyt dużo energii, możemy ją odsprzedać do sieci energetycznej. Dodatkowo możliwe jest wnioskowanie o premie, które uzyskuje się w ramach państwowego systemu wsparcia operacyjnego dla wysokosprawnej kogeneracji. Szczegóły w dalszej części artykułu. Również dla przedsiębiorców decydujących się na kogenerację bardzo korzystnie wyglądają wskaźniki ekonomiczne realizacji inwestycji. Obecnie średni okres zwrotu nakładów finansowych wynosi kilka lat.

Kogeneracja chroni środowisko
Bardzo istotnym plusem tej metody jest redukcja złego wpływu na środowisko. Dzięki zastosowaniu kogeneracji ograniczamy emisję szkodliwych gazów cieplarnianych m. in. dwutlenku węgla, tlenki siarki oraz azotu i pyłów do atmosfery. Dzieje się tak, gdyż wysoka efektywność energetyczna podczas procesu kogeneracji oznacza mniejsze zużycie paliw. Wpływa to pozytywnie na jakość powietrza w najbliższej okolicy.

Bezpieczeństwo i niezależność
Ponadto kogeneracja to bezpieczeństwo i mniejsza zależność od zewnętrznych dostawców. Przede wszystkim nie jesteśmy zdani na sieć energetyczną i zależni od ewentualnych fluktuacji dostępnej mocy lub też awarii, do których może dojść z różnych powodów np. przerwanie zasilania z powodu wrastających gałęzi czy pochylonych drzew.

Jeszcze jeden plus to kompaktowość instalacji i zaoszczędzona przestrzeń. Agregaty kogeneracyjne odznaczają się modułową budową. Przez to czas budowy kompletnej instalacji jest krótszy, a sam koszt jej wykonania niższy. Wpływa to też na małą ilość miejsca wymaganego do zabudowy agregatu.

Poza tym kogeneracja znajduje zastosowanie w: lokalnych przedsiębiorstwach energetyki cieplnej, zakładach produkcyjnych (np. szeroko rozumianej branży spożywczej) lub szpitalach. Generalnie ma ona zastosowania tam, gdzie w procesie produkcyjnym wykorzystuje się gorącą wodę lub parę technologiczną.

Polska premiuje firmy, które wybierają kogenerację

Państwo zachęca polskie przedsiębiorstwa do wdrażania tego procesu na szeroką skalę. W dniu 25 stycznia 2019 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji, zwanej też „ustawą o CHP”. Jest to system wsparcia dla jednostek, które wdrażają kogenerację w swoich firmach. Wsparcie kogeneracji jest w formie premii kogeneracyjnej, premii gwarantowanej i premii kogeneracyjnej indywidualnej w zależności od rodzaju i mocy instalacji. Dla nowych, małych jednostek kogeneracyjnych przeznaczona jest tzw. premia gwarantowana. Firma produkująca energię w CHP ma ją zapewnioną na 15 lat od pierwszego dnia po dniu uzyskania decyzji o dopuszczeniu do systemu premii gwarantowanej, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2048 r.

Jak otrzymać premię gwarantowaną?

Aby otrzymać premię gwarantowaną można skorzystać z możliwości zasilania produktem smartGAZ (zastosowanie zasilania LNG czyli lokalizacja takiego układu uniezależnia się od dostępu do sieci gazowej). Dla małych instalacji o zainstalowanej mocy elektrycznej do 1 MW uzyskanie dopłaty nie wymaga podłączenia do publicznej sieci ciepłowniczej, a nawet do publicznej sieci elektrycznej. Przedsiębiorstwo może zużywać całą energię na własne potrzeby i nadal otrzymywać wsparcie do każdej wyprodukowanej MWh energii elektrycznej.
Istotnym warunkiem jest to, by kogeneracja zachowała miano „wysokosprawnej”, a więc wykorzystanie energii cieplnej i elektrycznej w sposób efektywny musi przekraczać 85%. Poza tym firma zainteresowana dodatkiem finansowym musi wypełnić wniosek o dopuszczenie do systemu premii gwarantowanej przed podpisaniem umowy z wykonawcą lub/i dostawcą gazu oraz urządzeń. Dzięki temu systemowi wsparcia kogeneracja będzie zdobywać coraz większą popularność, a co za tym idzie, znacząco wpłynie na zwiększenie popytu na LNG.
Poza systemem premii kogeneracyjnych istnieje możliwość otrzymania tzw. białego certyfikatu ,czyli świadectwa efektywności energetycznej od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, wydawanego za oszczędności energii uzyskane w wyniku realizacji przedsięwzięcia modernizacyjnego.
Źródło: https://duon.pl/lepiejnagaz/kogeneracja-czym-jest-i-jak-otrzymac-doplaty/